Trang phục Hàn Quốc – Nét đẹp văn hóa truyền thống “xứ kim chi”

Tại Việt Nam khi nói đến trang phục truyền thống người ta sẽ nghĩ ngay đến Áo dài, tại Trung Quốc thì có sườn xám và tại Nhật Bản thì sẽ có Kimono. Tương tự như vậy khi nói đến trang phục truyền thống Hàn Quốc người ta sẽ nghĩ ngay đến Hanbok. Hanbok tượng trưng cho nét đẹp truyền thống của phụ nữ Hàn Quốc, thể hiện nét đẹp văn hóa và là biểu tượng của đất nước này.

Sau đây mời các bạn cùng Thanh Giang tìm hiểu qua về trang phục truyền thống của Hàn Quốc nhé.

Hanbok – nét đẹp văn hóa của đất nước củ sâm

ŒĐôi nét về lịch sử trang phục Hàn Quốc – Hanbok

Trước thời đại Joseon

Trang phục Hàn Quốc bắt nguồn tự sự sử dụng rộng rãi của quần áo du mục trong nền văn hóa Scytho-Siberian của miền Bắc Châu Á trong thời kỳ cổ đại. Những bằng chứng sớm nhất chứng tỏ sự tồn tại của trang phục này ở miền Bắc Châu Á có thể được tìm thấy trong khu mộ của người Hung Nô ở Noin Ula ở miền Bắc Mông Cổ, và bằng chứng sớm nhất về thiết kế cơ bản của Hanbok có thể bắt nguồn từ bức tranh trên tường cổ xưa của Goguryeo.

Được bắt nguồn từ miền Bắc Châu Á, Hanbok được thiết kế để tạo điều kiện thuận lợi cho duy chuyển và kết hợp nhiều hoa văn khác nhau. Từ thời kỳ này, bắt đầu hình thành cấu trúc cơ bản của Hanbok bao gồm áo jeogori, quần bại và váy chima. Quần ngắn và ôm sát người, áo khoác dài đến eo được sử dụng bởi cả đàn ông vvaf phụ nữ trong những năm đầu thời kỳ Tam Quốc. Những nét thiết kế cơ bản này của Hanbok vẫn còn lưu giữ cho đến ngày nay.

Trang phục truyền thống thời Joseon thay đổi theo nhiều giai đoạn khác nhau

Đến cuối thời Tam Quốc, những người phụ nữ quý tộc mới bắt đầu mặc áo khoác dài tới ngang hông ( được thắt lại ở eo) và váy dài phủ kín chân, còn đàn ông quý tộc thì mặc quần rộng, bo lại ở mắt cá chân và áo chẽn có thắt lưng ở eo.

Mặc dù Hanbok ít bị ảnh hưởng ở các yếu tố nước ngoài, nhưng trang phục Mông Cổ đã làm thay đổi một số nét của Hanbok. Sau khi triều đại Goryeo ( 918 – 1392 ) ký hiệp ước hòa bình với đế quốc Mông Cổ vào thế kỷ 13,công chúa Mông Cổ làm dâu của một gia đình Hàn Quốc đang theo những bộ trang phục của Mông Cổ rất thông dụng trong đời sống.

Do chịu ảnh hưởng của những trang phục này, váy Chima trở nên ngắn hơn và jeogori được kéo lên phía trên thắt lưng và thắt ở ngực với dây vải dài và rộng, goruem và tay áo được uốn hơi cong. Tuy nhiên giao lưu văn hóa không chỉ theo một chiều. Văn hóa Hàn Quốc cũng đã ảnh hưởng đáng kể đến nước Mông Cổ, có thể thấy trang phục Hanbok được sử dụng bởi giới quý tộc, hoàng hậu và phi tầng của triều đình Mông Cổ.

Thời kỳ sau và giữa triều đại Joseon

Trong triều đại Joseon, quần áo của phụ nữ có xu hướng rộng hơn, như được thấy trên bức tranh tường của ngôi mộ Bak Ik (1332 – 1398 ). Tuy nhiên vào thế kỷ 16, Jeogori trở nên ngắn hơn đến thắt lưng và trở nên vừa vặn hơn.

Hanbok ngày nay về cơ bản giống Hanbok triều đại Joseon, nó đã trải qua nhiều thay đổi và trở thành trang phục truyền thống của Hàn Quốc.

Đặc điểm của Hanbok – trang phục Hàn Quốc truyền thống

Kiểu dáng tổng quan

Những nét chấm phá của một bộ Hanbok được thể hiện một cách rõ ràng nhất khi người mặc nó đang chuyển động. Hanbok là kết tinh của tính sáng tạo và cảm xúc. Nếu nói về cấu tạo của một bộ Hanbok thì bạn chỉ cần nhớ bộ Hàn phục này có phần trên thắt nhỏ và phần được mở rộng, giống như hình dáng một chiếc chuông vậy.

Áo khoác phía trên ôm sát người, thể hiện được vẻ đẹp của nửa trên cơ thể. Tà váy dước rộng và linh hoạt, tôn lên dáng đi uyển chuyển của người mặc trong khi chuyển động được ẩn dưới, cảm giác đi người mặc đang lướt đi và bay bồng bềnh khi di chuyển.

Các thành phần cụ thể của Hanbok Hàn Quốc

Cấu tạo chi tiết của một bộ Hanbok Hàn Quốc

>>> Jeogori: Là phần áo ngoài của Hanbok, bao phủ cánh tay và phần trên cơ thể.

Cấu tạo gồm: gil, git, dongjeong, goreum và phần tay áo.

• Gil: phần chiếm nhiều diện tích nhất của chiếc áo, bao phú trước và phía sau cơ thể.
• Git: dải lụa trang trí cho cổ áo.
• Dongjeong: phần cổ áo màu trắng có thể tháo rời đặt phía trên git.
•  Goreum: sợi dây thắt lưng của Jeogori. Goreum truyền thống thì ngắn và hẹp, goreum hiện đại thì khá dài và rộng.

Hình dáng Jeogori thay đổi nhiều theo thời gian, trong khi jeogori của nam giới hầu như không thay đổi còn Jeogori của nữ giới ngắn hơn so với thời đại Joseon. Ngắn nhất vào cuối thế kỷ 19. Tuy nhiên do cải cách và tính hữu dụng, Jeogori của nữ giới hiện nay dài hơn nam giới, dài trên thắt lưng. Thêm đó, Jeogori của nữ giới có thêm kkeutdong, một loại cổ tay khác màu áo.

‚>>> Chima: Đây là tên gọi của lớp vải truyền thống, váy lót bên trong là Sokchima. Người phụ nữ thời Goguryo mặc váy chima trước và áo Jeogori bên ngoài, phủ lên trên thắt lưng. Váy may từ vải hình chữ nhật có nếp gấp. Phần đai áo sẽ giúp cho váy quấn quanh cơ thể.

ƒ>>> Sokchima: Có cách may tương tự như váy ngoài. Cho đến đầu thế kỷ 20 khi đai áo được thêm vào, biến đổi thành lớp áo lót không tay hay váy lót.

„ >>> Baji : Quần ống rộng truyền thống

…>>> Po: Áo choàng ngoài, dành cho nam giới từ thời Goryeo cho tới thời kỳ Joseon. Durumagi là các loại áo Po khác nhau được mặc để tránh rét. Po được mặc ngoài Jeogori và Baji và còn có tên gọi Jumagi, Juchaui hayJuui.

†>>> Jokki: lớp áo vét

>>> ‡Magoja: ban đầu là một loại áo nam, nhưng sau đó trở thành loại áo dùng cho hai giới, Magoja cho nam giới đã có seop ( dây phủ bên ngoài mặt trước ), và dài hơn magoja cho phụ nữ, để hai mặt của phần áo dưới được mở ra, magoja được làm bằng lụa và trang trí với một hoặc 2 nút mà thường được làm bằng hổ phách.. Magoja nam, các nút được đính vào phía bên phải, trái với magoja của phụ nữ.

Phụ nữ Hàn Quốc mặc Magoja trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là người Kaeseong mặc nó rất thường xuyên. Nó được may từ vải lụa có màu sắc trung tính để hài hòa các loại trang phục khác nhau như Jeogori và Chima.

Một số phụ kiện đi kèm với trang phục Hàn Quốc

• Daenggi: Là một dải băng được dùng để cột chặt và trang trí cho mái tóc dài của phụ nữ. Daenggi có nhiều loại khác nhau như jebiburi daenggi, apdaenggi, doturak daenggi và goidaenggi .
• Samo: Một loại mũ mặc cùng với dalleyong (áo choàng) như trang phục thường ngày của các quan chức
• Gat: Một loại mũ dành cho nam giới trong triều đại Joseon, được các quan chức mặc cùng với po (áo choàng) khi họ ra ngoài.
• Nambawi: Một loại mũ được cả nam và nữ đội vào mùa đông để bảo vệ trán, cổ và tai. Nambawi còn được gọi là pungdaengi.

Để tăng tính thẩm mỹ, Hanbok được kết hợp với nhiều loại phụ kiện

• Bokgeon: Đây cũng là một loại mũ dành cho nam giới trong triều đại Joseon, cũng được các quan chức mặc cùng với po (áo choàng) khi đi ra ngoài.
• Hogeon: Một loại mũ dành cho nam giới vào cuối triều đại Joseon và giai đoạn hiện đại. Hogeon cũng tương tự như bokgeon, nhưng phần đỉnh nón được mở ra.
• Jokduri: Một loại vương miện được phụ nữ Hàn sử dụng, thường mặc cùng với wonsam (áo choàng dài của cô dâu trong ngày cưới).
• Hwagwan: Cũng là một loại vương miện dành cho phụ nữ, được trang trí với họa tiết cánh bướm, hạt ngũ sắc và chỉ vàng.
• Jobawi : Một loại mũ dành cho phụ nữ vào mùa đông. Phần đỉnh nón mở rộng, các cạnh được thiết kế theo hình tròn để giữ ấm tai. Jobawi thường được làm bằng lụa đen với hai dây tua ở mặt trước và mặt sau. Đá quý đôi khi cũng được dùng để trang trí cho dây tua.
• Gulle: Một loại mũ dành cho các bé trai và bé gái từ 1 đến 5 tuổi, phần đầu được trang trí cẩn thận để giữ ấm. Vào mùa đông, chiếc mũ thường được làm từ lụa đen. Còn vào mùa xuân và mùa thu, nó thường được làm bằng lụa ngũ sắc.
• Ayam: Là một loại mũ dành cho phụ nữ vào mùa đông. Ayam không che phủ phần tai như Jobawi và đôi khi được lót bằng lông thú.
• Dwikkoji: Một loại phụ kiện được phụ nữ Hàn sử dụng trong triều đại Joseon. Dwikkoji dùng để gắn vào bím tóc.
• Binyeo: Một loại kẹp tóc dùng để giữ chặt vương miện. Ngoài ra, binyeo còn được dùng để trang trí và khẳng định địa vị của người dùng. Chất liệu, hình dáng và kích thước của binyeo rất đa dạng.
• Norigae: Đây là một trong những phụ kiện chính của phụ nữ. Norigae được sử dụng rộng rãi từ hoàng gia cho đến dân thường. Nó được đeo ở phía ngoài áo choàng hay đeo ngang eo, mang đến sự sang trọng cho toàn bộ trang phục.

Đặc trưng Chất liệu – Hoa văn – Màu sắc

Bên cạnh cấu tạo của bộ trang phụ Hàn này, nét truyền thống và đặc trưng còn nằm ở 3 yếu tố chính, đó là: Chất liệu, hoa văn và màu sắc.

• Chất liệu: Vải lụa, Satin và vải thô.
• Hoa văn: các loại hoa văn truyền thống được in trên vải, nhiều hanbok cầu kỳ còn thêu hoa.
• Màu sắc:  có 5 màu được ưa chuộng như đỏ, xanh da trời, vàng, đen và trắng. Lí do 5 màu này được lựa chọn là do triết lý âm dương và ngũ hành của phương Đông.

Cấu tạo chi tiết của bộ Hanbok

Hanbok được chia làm 3 loại, loại dành cho Nam, loại dành cho Nữ và loại dành cho trẻ em. Cụ thể như sau:

>>> Hanbok Nam: 

Full sét Hanbok đầy đủ dành cho Nam giới bao gồm: áo choàng ngoài (durumagi), áo mặc phía trên (Jeogori ) quần truyền thống (baji).

Hanbok nam có đặc trưng thiết kế với phần áo dài hơn của nữ

Áo trên của Hanbok cho nam giới thường dài hơn của nữ, có thể kéo dài xuống tận eo hoặc thấp hơn. Giống Hanbok cho nữ, Hanbok cho nam cũng có một dải băng thắt ở trước ngực. Quần Baji ban đầu có ống hẹp để thuận tiện cho việc cưỡi ngựa và săn bắn. Tuy nhiên, khi nghề nông phát triển thì ống quần trở nên rộng hơn để phù hợp cho việc đồng áng. Quần ống rộng cũng khiến cho người mặc thoải mái hơn khi ngồi trên sàn thay vì quần ống hẹp.

>>> Hanbok Nữ: 

Full sét của Nữ lại bao gồm áo khoác ngoài ( Jeogori ), lớp váy bên ngoài, váy lót bên trong và một đôi tất/quần tất. Kiểu dáng ban đầu của Chogori dài tới hông và được thắt lại ở phần eo.

Hanbok nữ đem đến vẻ đẹp dịu dàng và e ấp cho người con gái “xứ kim chi”

 Đến cuối triều Joseon (1392-1910) kiểu áo này chỉ dài tới khuỷu tay với phần vạt áo trước phủ trước ngực. Dongchong là phần viền giúp làm nổi bật cổ của người phụ nữ. Giống như kiểu dáng của nam, dongchong được buộc ngang phần ngực. Chima là váy có hình chữ nhật hoặc hình ống với phần đai xếp nếp. Nó được thắt ở phía trên ngực với dải băng dài. Kiểu váy này che phủ kín cơ thể, do đó che giấu được dáng người của phụ nữ. Điều này là do ảnh hưởng của xã hội Nho giáo.

>>> Hanbok trẻ em: 

Hanbok trẻ em có thiết kế khá giống với mẫu Hanbok thông thường

Trang phục Hanbok cho trẻ bao gồm áo vest dài màu xanh (cheonbok) mặc ra ngoài áo durumangi và đi kèm với mũ đen có dải sau. Những từ ngữ và biểu tượng liên quan đến đứa trẻ sẽ được thêu lên trên vải. Ban đầu, trang phục này chỉ dành cho con trai của tầng lớp quý tộc (yangban). Về sau, trang phục này được dùng cho mọi tầng lớp và cho cả các bé gái nhưng kiểu may lại khác nhau.

Hanbok trong đời sống của người Hàn hiện nay 

Ngày nay, họ chỉ mặc loại trang phục truyền thống này vào các dịp lễ hay những ngày kỷ niệm đặc biệt. Hầu hết mỗi người dân Hàn Quốc đều có riêng cho mình một bộ Hanbok để mặc vào những dịp đặc biệt. Trẻ em mặc Hanbok vào sinh nhật tròn 1 tuổi và người lớn mặc Hanbok trong lễ cưới hay sinh nhật tròn 60 tuổi của mình. Ngoài ra, Hanbok cũng được mặc trong tang lễ hay các nghi thức tôn giáo.

Ngày nay trang phục truyền thống Hàn Quốc được sử dụng trong những sự kiện đặc biệt

Mặc dù ngày nay Hanbok chỉ được mặc vào những ngày lễ truyền thống, nhưng tình yêu mà người dân Hàn Quốc dành cho Hanbok là rất lớn. Sự phổ biến của các bộ phim truyền hình cổ trang Hàn đã làm cho nhiều người nước ngoài quan tâm hơn đến loại trang phục truyền thống độc đáo này.

Nếu có dịp được sang Hàn Quốc hoặc tham gia sự kiện văn hóa Hàn Quốc tại Việt Nam, hãy thử mặc trang phục này để cảm nhận được niềm tự hào của người dân Hàn Quốc trong trang phục truyền thống nhé!

Nguyễn Văn Nghĩa